Ο πολύπλευρος ρόλος του γίνεται εμφανής από τους χαρακτηρισμούς που του έχουν αποδοθεί, όπου καλείται να είναι άλλοτε ο συνταξιδευτής, ο μέντορας, ο φιλόσοφος, ο φύλακας των μυστικών, ο τροφός, ο ερευνητής, ο γονέας, ο εκπαιδευτής, ο ιερέας και άλλοτε να υπερβεί το φύλλο του π.χ ως «μαία» ή να ενδυθεί τον τρομακτικό ρόλο του δήμιου του έρωτα.

Όλοι αυτοί οι χαρακτηρισμοί αντιστοιχούν σε ποιότητες που είναι σημαντικό να καλλιεργηθούν από το θεραπευτή για να οδηγήσουν με ασφάλεια τον πελάτη στο προθάλαμο της αλλαγής. Ανάλογα με την προσέγγιση που θα ενστερνιστεί ο θεραπευτής κάποιοι ρόλοι θα κυριαρχήσουν.

α) Ο Εκπαιδευτής/Θεραπευτής:

Στη Συναλλακτική Ανάλυση πχ αναδύεται περισσότερο ο εκπαιδευτής, μιας και ο πελάτης ενθαρρύνεται να μάθει τις έννοιες της Συναλλακτικής Ανάλυσης ώστε να διευκολυνθεί η επικοινωνία. Αντίστοιχα, «η αποστολή του λογοθεραπευτή είναι να εκπαιδεύσει τους ασθενείς να αναλάβουν την ευθύνη της ζωής τους» (Loukas όπως αναφέρεται στον Cooper).

β) Ο Ιερέας/Θεραπευτής:

Στην υπερπροσωπική, «η σκέψη αποτελεί μέρος του προβλήματος… Χρειαζόμαστε κάτι πέρα απ’ αυτή τη δυϊστική αντιμετώπιση. Χρειαζόμαστε μια τρίτη πιθανότητα, κι αυτή είναι η ψυχή» (Moore). Ο θεραπευόμενος λοιπόν μαθαίνει να εναρμονίζεται με την εσώψυχη ιεροσύνη του κάτι που αρχικά ήταν έργο του ιερέα.

γ) Ο Φιλόσοφος/Θεραπευτής: 

Ο υπαρξισμός πάλι, στον πυρήνα του φέρνει στο προσκήνιο το φιλόσοφο-θεραπευτή σύμφωνα με την άποψη ότι «η υπαρξιακή θεραπεία είναι περισσότερο μια φιλοσοφία παρά ένα ψυχοθεραπευτικό σύστημα» (Prochaska & Norcross).

δ) Ο Φίλος-Σύμμαχος/Θεραπευτής: 

Πέρα από τις διαφορετικές διαστάσεις και επίπεδα συνείδησης στα οποία καλείται να εργαστεί ο θεραπευτής, υπάρχουν κάποια θεμελιώδη χαρακτηριστικά τα οποία συναντιούνται σ’ έναν ουσιαστικό ρόλο, αυτόν του φίλου. Έτσι, όπως τον ορίζει ο Αριστοτέλης «φίλος είναι ο άνθρωπος που προάγει τα καλύτερα και τα πιο υγιή στοιχεία του άλλου». Για την ακρίβεια ο θεραπευτής συμμαχεί με τα υγιή στοιχεία του θεραπευόμενου με σκοπό ν΄ αρχίσει να μετασχηματίζει την καταστροφική πλευρά του σ’ εποικοδομητικές δραστηριότητες επιτυγχάνοντας ένα υψηλότερο επίπεδο ολοκληρωμένης συνειδητότητας.

Η δυνατότητα χειρισμού από το θεραπευτή όσο το δυνατόν περισσότερων θεραπευτικών εργαλείων καθώς και η σύνθεσή τους με τέτοιο τρόπο ώστε να μη περιορίζεται το δυναμικό του πελάτη, είναι χρήσιμη. 

Εν ολίγοις, οι βασικές ποιότητες που χρειάζεται ο θεραπευτής για να δημιουργήσει ένα ασφαλές περιβάλλον καλωσορίσματος για το θεραπευόμενο είναι: σεβασμός, ενσυναίσθηση, αυθεντικότητα, γνώση, ευελιξία και ταπεινότητα. Αφού λοιπόν δημιουργήσει ένα πρόσφορο έδαφος, μπορεί να υποδεχθεί τον πελάτη και μαζί του έναν από τους πιο σημαντικούς θεραπευτικούς παράγοντες: Τη Θεραπευτική Σχέση.