Μπορεί ένα όνειρο να έχει ισχυρή θεραπευτική δύναμη; Κι αν ναι, με ποιο τρόπο; Ένα παράδειγμα αποκωδικοποίησης των κρυφών νοημάτων του.

Πώς ένα όνειρο γίνεται σύμμαχος στην πορεία προς την αλλαγή.

ΟΝΕΙΡΟ. Μια προσωπική μαρτυρία: 

Μια γυναίκα κάθεται στην άκρη ενός βράχου. Τα πόδια της κρέμονται στο κενό. Τα χέρια της είναι δεμένα. Τριγύρω υπάρχει σκοτάδι, άβυσσος… Η γυναίκα σφαδάζει από τον ψυχικό πόνο. Ακούγεται η παρακάτω φράση: Έτσι ένιωθε κι ο Προμηθέας¹.

Ξυπνάω έντρομη και ταυτισμένη με την οδύνη της γυναίκας. Η ανάγκη να αποκωδικοποιήσω το όνειρο με πιέζει.

Το ίδιο βράδυ ανοίγω τυχαία σε μια σελίδα του βιβλίου «Αγάπη και προδοσία» του Α. Curotenuto: «… Τα αποτελέσματα της διαδικασίας που υποκινείται από μια επείγουσα ανάγκη για εξατομίκευση είναι απρόβλεπτα. Ο άνθρωπος μπορεί να βγει απ’ αυτήν πιο δυνατός και πιο ευτυχισμένος με τη ζωή του, αλλά μπορεί και να χαθεί …».

Όπως παρατηρεί ο Γιούνγκ, η απόκτηση συνείδησης ισοδυναμεί με την κλοπή ιερής φωτιάς από τους Θεούς, με το αμάρτημα του Προμηθέα. Συνεπάγεται επαφή με τη διάσταση του ασυνείδητου και επομένως θάρρος να παραμερίσουμε όλα όσα ξέρουμε ως τη στιγμή της «επιφοίτησης» ενώ δεν είναι δεδομένο ότι το Εγώ θα μπορέσει να αντεπεξέλθει στη δοκιμασία. (Curotenuto, A. 1999)

Ερμηνεία του ονείρου (προσωπική σύγκρουση)

Το κάλεσμα για μεταμόρφωση ήταν η μεγάλη πρόκληση που χαρακτήριζε τη συγκεκριμένη περίοδο της ζωής μου. Από τη διερεύνηση του εαυτού μου και την αναζήτηση της αλήθειας μέσα από τις ανατολικές και μεσανατολικές θρησκευτικές θεωρήσεις και πρακτικές, προς μια νέα οπτική. Αυτή της ψυχοθεραπείας.

Έτσι, αποσυμβόλισα το όνειρο ως εξής:

Η γυναίκα που υποφέρει και αγωνιά αντιπροσωπεύει το Εγώ μου, «που δεν είναι δεδομένο ότι θα αντεπεξέλθει στη δοκιμασία». 

Τα πόδια μου αιωρούνται στο κενό γιατί δεν έχω πατήσει ακόμα στο νέο έδαφος. 

Τα χέρια μου είναι δεμένα γιατί δεν επιτρέπω στον εαυτό μου να στραφεί σε παλιές γνώριμες μεθόδους (π.χ. διαλογισμό) για να βγω από αυτήν την κατάσταση. Άρα, χρειάζομαι θάρρος για να παραμερίσω όλα όσα γνώριζα μέχρι στιγμής. 

Το επίκεντρο της προσοχής μου, έχει μετακινηθεί από την εμπειρία της πνευματικής διάστασης σε κάτι πιο γήινο και αδιερεύνητο, στην ψυχοθεραπεία. Έρχομαι λοιπόν σ’ επαφή μ’ ένα χώρο που για μένα είναι ακόμα σκοτεινός και ανεξερεύνητος. Αυτό δημιουργεί την αίσθηση της μοναξιάς και του χάους. 

Αξίζει να σημειωθεί ότι εκείνη την περίοδο τα όνειρά μου παρουσίαζαν πλούτο αρχαιοελληνικών συμβόλων. Αυτό σηματοδότησε την ανάγκη για επιστροφή στις ρίζες μου.

Προμηθέας εναντίον Ιώβ (συλλογική σύγκρουση)

Είναι σημαντική επίσης η παρατήρηση ότι η ατομική αυτή σύγκρουση αντανακλά μια ευρύτερη συλλογική².

Η μεσανατολική π.χ. παράδοση θέλει τον άνθρωπο υποταγμένο στον Θεό, μια στάση που γίνεται εμφανής στο βιβλίο του Ιωβ³.

Ο Θεός βασανίζει μέχρι εσχάτων τον αγαπημένο δούλο του Ιώβ, με διάφορες κακουχίες, ο οποίος υποτάσσεται πλήρως στο θέλημα του, ρίχνοντας στάχτες στο κεφάλι του.

«Κανένας  Έλληνας δεν θα το έκανε αυτό» ισχυρίζεται ο J. Campbell στο βιβλίο του «Μύθοι του Φωτός» τονίζοντας ότι ο Προμηθέας ενσαρκώνει το αντίθετο ιδεώδες από αυτό του Ιώβ. Όταν ο Δίας του στέλνει μια μικρή αντιπροσωπεία να του μηνύσει ότι αν ζητήσει συγνώμη θα τον αφήσει ελεύθερο, εκείνος απαντά «Να του πείτε πως τον περιφρονώ. Ας κάνει ότι θέλει».

Ο Campbell εντοπίζει τη σύγκρουση: «… έχουμε κληρονομήσει δυο εντελώς αντίθετες παραδόσεις, οι οποίες τα πανεπιστήμια κι ο κλήρος μας λένε ότι με κάποιο τρόπο μπορούν να εναρμονιστούν μεταξύ τους . Ε, δεν μπορούν! Διαφέρουν τόσο όσο διαφέρει η Ευρώπη από τη Μέση Ανατολή»

Αυτή η ασυνείδητη εσωτερική διαμάχη – του Προμηθέα και του Ιώβ εντός μας – ζητούσε να βγει στο φως της συνείδησης και αν όχι να εναρμονιστεί, τουλάχιστον ν’ αναγνωρισθεί.

« Ο Ελληνικός νους δηλώνει απλά πως η κλοπή γνώσης από το ασυνείδητο έχει τίμημα… Μπορείς  να πεις, δεν πειράζει θα πληρώσω το τίμημα γιατί το θέλω» σχολιάζει η Von Franz (1980) τονίζοντας ότι «η γνώση είναι μέρος της ανάπτυξης της συνείδησης».

Απαραίτητη, προσθέτω, για την ποθητή αλλαγή που οδηγεί στην ωρίμανση.

A new translation of Alchemy by Marie-Louise von Franz

Σύνοψη των πολλαπλών μηνυμάτων του ονείρου

Ας συνοψίσω, λοιπόν, το πολλαπλό μήνυμα του ονείρου, πολύτιμο σύμμαχο της μεταμόρφωσης, στις παρακάτω φράσεις:

α) Αναγνώριση της εσωτερικής σύγκρουσης (Ιώβ εναντίων Προμηθέα)

β) Αποδοχή του πόνου, που είναι το αντίτιμο της Γνώσης

γ) Αλλαγή προσανατολισμού της συνείδησης (από τον ανατολικό στον δυτικό τρόπο σκέψης) και εναρμόνισης της, μέσω της κατανόησης των δυο πόλων.

δ) Αποταύτιση από την ατομική σύγκρουση και διεύρυνση της εικόνας ως «συμμετέχων» στο παγκόσμιο πρόβλημα

ε) Μετάβαση σε νέα φάση και νύξη για αναγέννηση (όπως αναγεννάται το συκώτι του Προμηθέα)

στ) Υπενθύμιση και ευθυγράμμιση με τον προσωπικό μύθο.

¹ Ο Προμηθέας κλέβει τη φωτιά από τους Θεούς για να την προσφέρει στους ανθρώπους. Ως τιμωρία ο Δίας διατάζει να τον αλυσοδέσουν σ΄ ένα βράχο όπου ένας αετός του τρώει καθημερινά το συκώτι, που όμως αναγεννάται.

² Αυτός είναι και ο στόχος της μυθολογίας σύμφωνα με τον Campbell: Να εναρμονίσει την ατομική ζωή με αυτήν της κοινωνίας και του σύμπαντος (Campbell, 2006.)

³ «Την ίδια περίπου περίοδο που συντασσόταν το βιβλίο του Ιωβ, ο Αισχύλος έγραψε τον Προμηθέα Δεσμώτη. Τα δύο αυτά έργα είναι απολύτως σύγχρονα». (Campbell, 2006.)

Bιβλιογραφία:

Campbell, J. (2001). Ο Ήρωας με τα Χίλια Πρόσωπα. Αθήνα: Ιάμβλιχος.

Campbell, J. (2006). Μύθοι του Φωτός. Αθήνα: Αρχέτυπο.

Carotenuto, A. (1999). Αγάπη και Προδοσία. Αθήνα: Ίταμος.

Carotenuto, A. (2005). H Ψυχή της Γυναίκας. Αθήνα: Ίταμος.

Franz, M. L. (1980). Αλχημεία. Αθήνα: Ιάμβλιχος.

Jacobi, J. (2005). Βασικές Αρχές της Ψυχολογίας του C.G. Jung. Αθήνα: Ιάμβλιχος.

Jung, C. (1964). Ο Άνθρωπος και τα Σύμβολα του. Αθήνα: Αρσενίδη.

Jung, C. (1988). Τέσσερα Αρχέτυπα. Αθήνα: Ιάμβλιχος.

Jung, C. (2006). Η Ψυχολογία της Μεταβίβασης. Rosarium Philosophorum. Αθήνα: Ιάμβλιχος.